Inmersión na lingua galega/Árabe/Vocabulario 2

Conxugar o infinitivo

Nota: As regras que a continuación se expoñen para a conxugación do infinitivo son unha simplificación. Normalmente abonda con llelas explicar ós alumnos, para que estes, aínda que castelán falantes, acaden unha certa seguridade no emprego. Así a todo, con esta simplificación non se abrangue a enorme cantidade de contextos en que o infinitivo pode aparecer, pero si moitos ou case todos aqueles en que pode ser conxugado.

Economía versus expresividade

Cando falamos, sen nos decatar, hai dúas forzas opostas que estamos considerando. Por unha banda, pretendemos ser expresivos, matizar adecuadamente aquilo que estamos a dicir; pola outra, pretendemos ser económicos, expresarnos coa menor cantidade de palabras posibles.

O infinitivo conxugado é un acto expresivo, pois explicita o suxeito do infinitivo cando sen el podería non ser evidente; pero non é un acto económico: ten o seu custo, pois supón engadir un elemento máis á cadea falada ou escrita.

Regra

¿Cando logo se poderá conxugar o infinitivo?

Conxugarase sempre que por expresividade se considere oportuno, xa que non é un acto de fala económico.

¿Cando é oportuno expresivamente?

Sempre que o infinitivo ademais de poder presentar o suxeito que ten, poida ter outros suxeitos, outros suxeitos correspondentes a outras persoas gramaticais.
Sempre que o infinitivo, por preceder ó verbo principal, clarifique antes de ser enunciado dito verbo o seu suxeito.

Exemplos

Vou ir polo coche para recoller o neno no cole

Recoller pode ter como suxeito "eu", "ti", "nós",... logo hai que conxugalo.

Para amañar o ascensor precisarías unha esqueira.

Cando se le o verbo, semella evidente que o suxeito do infinitivo é "ti", así a todo non é seguro. Podería ser Para (che) amañarmos (nós) o ascensor, precisarías unha escaleira. Sexa como sexa, como o infinitivo adianta o suxeito, hai que conxugalo.

Así a todo, é por ser a primeira vez que expresamos por escrito esta simplificación das complexísimas regras de conxugación do infinitivo, que serán obxecto dun outro galilibro, agradeceriamos que na páxina de discusión do presente artigo, os lectores puidesen criticar o aquí exposto co fin de melloralo, se é posible.

Exercicio 1

Conxuga os infinitivos sempre que poidas

Xa está ben de perder (vós) o tempo dende o amencer.
Non sodes quen de recadar todo o que vos estiven a dicir.
Estiveches a piques de quebrar máis dun oso. En lugar de escorda-lo nortello, puideches perde-la vida.
Esperei o tanguer das campás con vehemencia.
Non hai siso: saír (nós) agora, para ter (nós) que volver axiña.
De seguir os atallos atinxiréde-lo cumio.
Podemos pasar pola rúa do progreso para ir de paso cas de Mariña.
Ten a culpa o xuíz, pois non permitiu prender o ladrón.
Marchamos deste marabilloso país que tan ben nos recibiu para volver ó noso.
Sentinvos montar barullo ata ben entrada a noite.
O tempo está cativo. Esta situación é mala de aturar.
Debemos, inda que non queiras, marchar xa.
Temos que irnos.
Cómpre levar (vós) o meniño ó médico. p) Xa está ben de perder (vós) o tempo dende o amencer.

Exercicio 2

Conxuga os infinitivos sempre que poidas

Era un milagre o chegar os seus pais tan cedo.
Trouxeron rabada para facer (nós) unha caldeirada.
É preferible estar tranquilos antes de sabe-los resultados.
O xefe falou de empezar (vós) a traballar (vós) sen agardar por el.
Luns non haberá reunións por non poder (el) chegar (el) con tempo.
Se lles dis que é para Xoel hanche facer (elas) unha boa rebaixa.
Iso pásache por andar (ti) facendo o parvo.
Vinos chegar pola ponte de vagar.
Debiades explicalo mellor.
Xa me estrañou non concorrer os de Caldas ó partido.
Sería mellor estudar (vós) máis para poder (vós) marchar (vós) deste centro canto antes.
Convén argallar un plano todos nós.
Unha cultura propia é a única base da que podemos partir para un coñecemento cabal da realidade, para poder (nós) xulgala.