Curso de lingua galega/A acentuación/Acentos diacríticos

En Galilibros, o Wikibooks en galego.

O acento diacrítico[editar]

Utilízase o acento gráfico con función diacrítica para distinguir dúas palabras que teñen a mesma forma na escrita, pero que se diferencian porque a vogal tónica ten diferente timbre ou porque unha palabra é tónica e a outra átona (póla/pola, dá/da). En moitos casos non é necesario facer diferenzas gráficas, porque o significado das palabras resulta claro ao apareceren en contextos diferentes: el colle (o aberto), colle ti (o pechado), el mete (e aberto), mete ti (e pechado), etc. Outras veces pode haber confusións e por iso cómpre poñerlle acento a unha das dúas formas homógrafas; neste caso pónselle sempre acento gráfico á palabra que ten vogal aberta ou á que é tónica. Así:

á (a + a artigo; subst.) a (artigo; pron.; prep.)
ás (a + as artigo; subst.) as (artigo; pron.)
bóla (‘esfera’) bola (peza de pan)
(ca + a) ca (conx.)
cás (ca + as) cas (prep.)
chá (‘plana’) cha (che + a)
chás (‘planas’) chas (che + as)
(ca + o) co (con + o)
cómpre (‘é mester’) compre (‘merque’)
cómpren (‘son mester’) compren (‘merquen’)
cós (ca + os; subst.) cos (con + os)
(pres. e imp. de dar) da (de + a)
dás (pres. de dar) das (de + as)
(‘compaixón’) do (de + o)
é (pres. de ser) e (conx.)
fóra (adv.) fora (antepret. de ser e ir)
(‘ruín’) ma (me + a)
máis (adv. e pron.) mais (conx.)
más (‘ruíns’) mas (me + as)
(subst.) no (en + o)
nós (pron. tónico; pl. de ) nos (pron.átono; en + os)
ó (a + o) o (artigo; pron.)
ós (a + os) os (artigo; pron.)
óso (do corpo) oso (animal)
(parte do corpo) pe (letra)
póla (‘rama’) pola (‘galiña’; por + a)
pór ("poñer") por (prep.)
présa ("apuro") presa ("prendida"; "presada")
("sede eclesiástica"; imp. de ser) se (conx.; pron.)
(adv. e adx.) so (prep.)
("infusión") te (pron.; letra)
vén (pres. de vir) ven (pres. de ver; imp. de vir)
vés (pres. de vir) ves (pres. de ver)
vós (pron. Tónico) vos (pron. Átono)

Noutros casos o acento só se utilizará en contexto ambiguos e marcando sempre ortograficametne a palabra con vogal aberta: (el) tén / ten (ti).