Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura de Poema Nuclear de C. E. Ferreiro

Notas pata o comentario do "Poema nuclear" de Celso Emilio Ferreiro"

Tema

O título facilita o tema central do poema. O seu eixo básico é a bomba nuclear. Non hai dúbida pois de que estamos ante unha mostra de <poesía social>. Con todo, non está completa a súa presentación se non indicamos que é un daqueles poemas que pretende e manifesta a universalización de tal corrente poética ó achegarnos un motivo afastado da loita antifranquista e de motivos como "Galicia" ou a "emigración".

Responde, xa que logo, á nova estética que propugna Celso Emilio. Nel preténdese superar as fórmulas estériles gastadas, o vello estilo, e acadar un novo xeito de expresión poética, unha conquista expresiva.

Podemos, asemade, achar nel apuntes de poesía satírica ó seren representados os individuos concretos por medio da súa función social ("outos financieiros", "estúpidas nais", "prostitutas") e seren igualados na morte nuclear.

Nivel fónico

Fonoestilística

• Onomatopeia: Atopamos no poema imitacións fónicas de sonidos reais (versos 2, 11, 34, 38)
• Aliteración: Repetición de fonemas: b (versos 1-2, 5-7), r (10).
• Paranomasia: Colocación próxima de dúas palabras fonicamente semellantes: plutonio plutocrático (8), magnates e mangantes (23), A bomba, ¡bong!, a bomba bon amigo (2), "axiña ven, vela ahí ven, bon amigo. / ¡Estanos ben! ¡Está ben! ¡Está bon! / ¡¡¡Booong!!! (36 a 38).

Métrica

O poema está composto por hendecasílabos e heptasílabos. Os hendecasílabos presentan case todos acento na sexta sílaba. Chama a atención o marcado ritmo iámbico (sucesión de sílabas átonas tónicas) dalgún deles (1, 2, 4, 5, 11). Con todo o máis frecuente parece ser o hendecasílabo heroico con acentos nas sílabas segunda, sexta e décima (2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 23, 24, 25, 30, 34, 35, 37). Tamén observamos hendecasílabos sáficos (1ª,4ª,6ª e 8ª sílabas) (6, 18, 20, 26, 27, 29, 33) e hendecasílabos melódicos(3ª, 6ª e 10ª) (19, 21, 32).

Rima: Hai rima asonante. É moi irregular e escasa

Correspondencia verso gramatical: Prima a esticomitia (coincidencia da pausa verbal coa morfosintáctica). Hai, con todo, encabalgamentos que presentan escisións oracionais (12-13), a escisión pode separar un complemento do verbo (29-30), ou pode ser unha escisión sirremática (división nunha parte da oración que non admita pausa no seu interior) (30-31 e 34-35).

Nivel Gramatical

• Enumeracións (acumulación ordenada ou caótica de palabras sucesivas. (5-10, 21-25).
• Anáfora (2-3-5, 14-15-16-17, 19-21, 26-27, 31-32.
• Epínome (repetición dun verso ó longo do texto) (2-11)
• Polípote (Repetición dunha palabra con distintas funcións sintácticas) (12-13)
• Figura etimolóxica (25, 27, 34-35)

Tropos e figuras

• Imaxe visionaria (Identificación entre elementos sen relación lóxica) (3-10)
• Sarcasmo (Ironía cruel ou mordaz) (19-20) (21-28).