Curso de lingua galega/A acentuación/Acentos diacríticos
O acento diacrítico
[editar]Utilízase o acento gráfico con función diacrítica para distinguir dúas palabras que teñen a mesma forma na escrita, pero que se diferencian porque a vogal tónica ten diferente timbre ou porque unha palabra é tónica e a outra átona (póla/pola, dá/da). En moitos casos non é necesario facer diferenzas gráficas, porque o significado das palabras resulta claro ao apareceren en contextos diferentes: el colle (o aberto), colle ti (o pechado), el mete (e aberto), mete ti (e pechado), etc. Outras veces pode haber confusións e por iso cómpre poñerlle acento a unha das dúas formas homógrafas; neste caso pónselle sempre acento gráfico á palabra que ten vogal aberta ou á que é tónica. Así:
| á (a + a artigo; subst.) | a (artigo; pron.; prep.) |
| ás (a + as artigo; subst.) | as (artigo; pron.) |
| bóla (‘esfera’) | bola (peza de pan) |
| cá (ca + a) | ca (conx.) |
| cás (ca + as) | cas (prep.) |
| chá (‘plana’) | cha (che + a) |
| chás (‘planas’) | chas (che + as) |
| có (ca + o) | co (con + o) |
| cómpre (‘é mester’) | compre (‘merque’) |
| cómpren (‘son mester’) | compren (‘merquen’) |
| cós (ca + os; subst.) | cos (con + os) |
| dá (pres. e imp. de dar) | da (de + a) |
| dás (pres. de dar) | das (de + as) |
| dó (‘compaixón’) | do (de + o) |
| é (pres. de ser) | e (conx.) |
| fóra (adv.) | fora (antepret. de ser e ir) |
| má (‘ruín’) | ma (me + a) |
| máis (adv. e pron.) | mais (conx.) |
| más (‘ruíns’) | mas (me + as) |
| nó (subst.) | no (en + o) |
| nós (pron. tónico; pl. de nó) | nos (pron.átono; en + os) |
| ó (a + o) | o (artigo; pron.) |
| ós (a + os) | os (artigo; pron.) |
| óso (do corpo) | oso (animal) |
| pé (parte do corpo) | pe (letra) |
| póla (‘rama’) | pola (‘galiña’; por + a) |
| pór ("poñer") | por (prep.) |
| présa ("apuro") | presa ("prendida"; "presada") |
| sé ("sede eclesiástica"; imp. de ser) | se (conx.; pron.) |
| só (adv. e adx.) | so (prep.) |
| té ("infusión") | te (pron.; letra) |
| vén (pres. de vir) | ven (pres. de ver; imp. de vir) |
| vés (pres. de vir) | ves (pres. de ver) |
| vós (pron. Tónico) | vos (pron. Átono) |
Noutros casos o acento só se utilizará en contexto ambiguos e marcando sempre ortograficametne a palabra con vogal aberta: (el) tén / ten (ti).