Adverbio/Diante miña

Diacronicamente, bastantes adverbios que transmiten a noción locativa orixináronse partindo de substantivos que se transcategorizaron. O habitual vencello das expresións que significan localización espacial coa función de complemento circunstancial motiva que a translación¹ de formas nominais cara ó ámbito adverbial aínda se estea a producir.

É patente o ontacto entre as clases de palabras substantivo e adverbio en locucións como ó pé de, ó carón de, á beira de, ó lado de, á par de. O carácter orixinariamente nominal do seu núcleo permite considerar totalmente lícita e tradicional a presencia do posesivo na estructura xerada por elas. Bo indicio do mesmo é a posibilidade de anteposición ou posposición do posesivo. Con respecto ás unidades ó redor de e a carón de, a lingua actual non coñece xa a existencia, como forma plenamente substantival, das dúas unidades que deron orixe ás locucións.

A presenza do posesivo neste tipo de locucións non pode ser interpretada, xa que logo, como unha innovación da lingua actual, dado que responde non tanto ó seu funcionamento en sincronía como á súa historia sintáctica.

Con todo, non podemos dici-lo mesmo da construcción en contra de. Iso si, a pesar da natureza prepositiva de contra e a non proceder dun substantivo, existe unha tan forte tendencia a incluí-lo posesivo na locución (en contra miña) que mesmo semella estar desprazando á construcción formada por de + persoal. A xuízo de Silva Domínguez, a presenza do posesivo na locución en contra de xustifícase pola interpretación como substantivo do elemento preposicional contra. O cambio categorial da unidade vén favorecido polas relacións de antonimia que a locución establece con a favor de en que o elemento central si é substantivo. Así mesmo, detéctanse na lingua certos usos nominais da preposición, nos cales se produce unha interpretación da mesma como forma abreviada da palabra contraria: leva-la contra.

O caso de secuencias como detrás de ti / detrás túa obedece á proximidade semántica e ó paralelismo sintáctico que hai entre ó lado e detrás. Trátase dunha xeneralización de tódalas virtualidades constructivas da locución.

---

1. Véxase na Wikipedia translación