Adverbio/Perspectiva diacrónica/Étimos
Aparencia
Índice: | A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z |
---|
A
[editar]Galilibro
|
O ADVERBIO |
O concepto |
Perspectiva diacrónica |
As fronteiras |
Adverbialización |
Clasificación |
Negación, afirmación e |
Combinatoria |
Diante miña |
Bibliografía |
- a < prep. AD
- abaixo < a + baixo
- abondo < ABUNDU
- acá < *ACCU HAC
- acerca < AD CĬRCA
- acó < **ACCU HUC
- acolá < *ACCU ILLA
- adaxo (co... de) < < ADAGIU (proverbio)
- ademais < a demais < DE MAGIS
- adiante < a + diante
- agás < ¿?
- agora < HAC HORA
- aí < AD HIC
- aínda < AD + INDE ‘de alí’ ‘por iso’ ‘de aí’ +AD
- alá < AD ILLAC
- alén < AD ILLINC
- algo < ALIQUOD
- algures < algún+allures<ALIORSUM
- alí < AD ILLIC
- aló < AD ILLUC
- antano < ANTE ANNU
- ante < prep. ANTE
- anvidos ‘contra vontade’ < AD INVITUS
- aque ‘eis’ < *ACCU/E > ECCE ‘eis’
- aquí < *ACCU HIC
- apres < prov. < APRESSU
- arestora < HAC ISTA HORA
- arredor (<redor) < ¿RETRO?
- arriba < a + riba
- asemade < assomade <AD SUMMANTIM
- así < <assi <AD SIC
- assaz < prov. assatz < AD SATIS
- ata < ar. HATTA (latín TENUS)
- atrás < AD TRANS
- avante < AB ANTE
- axiña < *AGINA
B
[editar]- baixo < BASSIU
- balde (en) < ar. bátil ‘inútil’
- bardante < Xerm. WARDON
- bastante < de bastar
- beira < VIRIA
- ben < adv. BENE
C
[editar]ca (= que causal) < QUIA
- ca (conparativo) < QUAM
- cabo < subs. cabo
- canda < *QUANDO AC
- cando < QUANDO
- canto < QUANTU
- cara a < subs. cara (en latín ERGA, VERSUS)
- carón (a) < *CARONEM (vulg. CARO CARONIS. CL. CARO CARNIS ‘carne /parentes’)
- cas(en... de) < Subs. casa
- case < QUASI ‘coma se’
- cedo < CITU ‘pronto, rápido’
- cerca < prep. CĬRCA
- chou (ó) < apócope de chouto
- < ¿SALTU?
- chus ‘máis’ < PLUS
- cima < subs. CYMA
- col (en...de) < subs. colo
- come (med) < QUOMODO ET
- cotío (a) < lat. tardío COTIDIO
- coma < QUOMODO AC
- como < QUOMODO
- conforme < adx. CONFŎRME
- consoante < part CONSONANTE
- contra < prep CONTRA
D
[editar]- de < prep. DE (latín AB, EX)
- decote < adv. COTIDIE < DE QUOTIDIE
- dediante < de + diante
- deica < de eiquí a
- dende < DE IN DE
- dentro < DE INTRO (en latín INTUS)
- des < DE EX
- desde < DE EX DE (prep)
- despois < DE EX POST
- despós, dempós < DE IN POST
- detrás < DE TRANS
- diante < DE IN ANTE
- disque < med. diz (pres de med. dizer) + que.
- doado < DONATU
- dur (a/de dur) ‘firmemnt.’ < AD DURU
- durante < part. DURANTE
E
[editar]- e < conx. ET
- eire ‘onte’ < HERI ‘onte’ ‘hai pouco’
- eis < ¿EX con influencia de ECCE?
- eito (a) < a + eito < ICTU ‘golpe’
- embaixo < en + baixo
- emproo (a)/ ambroo ou amproo ‘para abaixo’ < IN PRONO ‘inclinado cara o chan’
- en < prep. ĬN
- encima < en + cima
- ende (ou en) < INDE ‘de alí’ ‘por iso’, ‘de aí’
- enfronte < en+ fronte <FRONTE
- engorde < IN ORDINEM
- enriba < en + riba
- ensembra ‘xunto con, en conxunto’ < fr. ensemble
- entón < IN TUNC ‘entón’
- entonces < *INTUNCE < IN TUNCCE
- entre < prep. INTER
- escontra < prep EX CONTRA
- estonces < *EXTUNCE < EX TUNCCE
- excepto < part. EXCEPTU
F
[editar]- festiño (a) 'de presa' < FESTINO
- festo (a)/ enfesto (a): ‘enriba’, ‘para arriba < INFESTU ‘hostil’
- fora (med. foras) < FORAS (en latín EXTRA)
G
[editar]- gratis < é latinismo
H
[editar]- hogano < HOC ANNO
- hoxe < HODIE
I
[editar]- i < IBI ‘aquí, alí’
- incluso < INCLUSU<INCLUDERE
- incluso < INCLUSU, part. INCLUDERE
J
[editar]- Juso ‘cara abaixo’ < DEORSUM (adv. ‘cara abaixo’ por influencia de suso)
L
[editar]- logo < (IN) LOCO ‘lugar’ (lt. ERGO, IGITUR)
- lonxe < LONGE
M
[editar]- mais < vulg. MAGIS (cl.SED)
- máis < MAGIS
- mal < adv. MALE
- malia < ¿adv. mal?
- mañá < *MANEANA<MANE ‘pola mañá’
- mediante < part. MEDIANTE
- mellor < MELIOREM
- menos < MINUS (neutro de MINOR)
- mente (-) < MENTE ‘mente, ánimo’
- mentres < med. mentre <dementre <domentre <DUM ‘aínda’ INTERIM ‘entretanto’
- mesmo < *MEDIPSIMUS< IPSIMUS + MET (agregábase para reforza-lo senso)
- moito < MULTUS
N
[editar]- nin < conx. NEC
- nunca < NUMQUAM < NE ‘no’ UNQUAM ‘algunha vez’
O
[editar]- onda < *UNDE AC
- onde < UNDE
- onte < AD NOCTE
- ora < AD HORA
- ou < conx. AUT
- outrora < outra + hora<ALTERA HORA
- outrossi ‘tamén’ < outro (ALTERU) + si (SIC)
P
[editar]- para < PRO AD
- paseniño < < paso <PASSUM
- pe (a... de) < PĚDE
- peor < PEIOREM
- per < prep. PER
- pero < PER HOC
- perto < PRETTU
- por < prep. PRO (latín OB, PROPER, PER)
- porén < PRO INDE
- pois < PŎST
- pouco < PAUCUS
- prol (en...de) < med. prol (proveito)
- prol (subs.) < PRODE< PRODEST
Q
[editar]- que < interrogativo QUID, funcións de QUOD
R
[editar]- redro (a) ‘para atrás’ < RETRO
- rente < <reente< raente <RADENTE (rozante)
- reo (a) < prov. a re < xerm REDS
- revés (ó) < REVERSU ‘volto do revés’
- riba < RIPA
S
[editar]- salvante < part. SALVATE
- salvo < adx. SALVU (en latín PRAETER)
- se < SI
- segundo < prep. SECUNDU
- sempre < SEMPER
- sen < prep. SINE
- so < prep. SUB
- só < SOLU
- sobre < prep. SUPER (latín SUPRA)
- súpeto (de) < SUBITU ??
- suso ‘cara arriba’ < SURSUM (adv ‘ de abaixo para arriba)
T
[editar]Galilibro
|
O ADVERBIO |
O concepto |
Perspectiva diacrónica |
As fronteiras |
Adverbialización |
Clasificación |
Negación, afirmación e |
Combinatoria |
Diante miña |
Bibliografía |
- tal vez < TALE VICE
- tarde < adv. TARDE
- tirante < part. TIRANTE
- toas (ás) < < toar < fr.ant. toer ‘tirar de algo’
- toda vía ‘sempre, constantmt.’ < TOTA VIA
- toste ‘cedo, de presa’ < prov tost < TOSTU
- tras < prep. TRANS
- treu (a) < xerm TREF (¿<cat. Treu?)
- troques (en) < Subs troque (<trocar <¿?)
U
[editar]- u < UBI
V
[editar]- vagar (de) < subs vagar < VAGARE
- velaí < ver+o+aí
- velaquí < ver + o +aquí
- verbo de < VERBU (palabra)
X
[editar]- xa < IAM
- xacando < <MED. JA-QUANDO < xa + cando
- xalundes < IAM ALIUNDE ‘en calquera parte’
- xamais < oc. ant. ja mais <IAM MAGIS
- xamais < JAM MAGIS
- xunta < xunto a
- xusto < IUSTU ‘conforme a dereito’