Euskara/Tema 05

En Galilibros, o Wikibooks en galego.
Galilibro MANUAL DE LINGUA VASCA (Índice gramatical) modificar
  • Introdución : Presentación xeral do vasco e dos capítulos.
  • Tema 01: Pronuncia
  • Tema 02: Artigos
  • Tema 03: Demostrativos (singular e plural)
  • Tema 04: Pronomes (persoais e interrogativos); facer preguntas
  • Tema 05: Declinación: preposicións ("en", "de", "con"), partitivo e xenitivo-partitivo
  • Tema 06: Declinación: destino, dirección e procedencia
  • Tema 07: Verbos: auxiliares ("ser", "estar" e "haber/ter") e negación
  • Tema 08: Verbos: clasificación e verbos básicos
  • Tema 09: Conxugación verbal: tempos básicos (pasado, presente e futuro)
  • Tema 10: Conxugación verbal: formas analíticas e sintéticas
  • Tema 11: Conxugación verbal: nominalización (substantivación) e modo (finalidade)
  • Tema 12: Cortesía e expresións comúns
  • Tema 13: Vocabulario: os números e léxico básico
  • Tema 14: Vocabulario: o tempo (as horas, os días, os meses, as datas)
  • Tema 15: Vocabulario: o ser humano (as partes do corpo e a familia)
  • Tema 16: Dous textos e despedida

Suplemento á versión orixinal


Declinación: preposición "en"[editar]

O xeito de expresar as preposicións de lugar (a referencia a un lugar) é sempre a mesma:

Para os nomes propios[editar]

Engádese -(e)n ó final do nome de lugar:

  • Bordalen ("Bordeos") convértese en Bordalen ("en Bordeos")
  • Berlin ("Berlín") convértese en Berlinen ("en Berlín")

Para os nomes comúns[editar]

Engádese -(a)n ó final da raíz do nome: [Tendo]

mendi montaña substantivo feminino

convértese en mendian ("na montaña")

Para comprender mellor o seu funcionamento e significado, cómpre traducir os nomes vascos declinados do revés (de atrás para adiante).


Polo tanto, mendian = mendi + a + n

  • mendi: "montaña"
  • -a: "a" (artigo)
  • -n: "cara a"

Así, do revés isto dará do revés: "á (cara á) montaña"

Para o plural, engádese -etan.

  • mendietan: "ás montañas"


Declinación: preposición "de"[editar]

A expresión da preposición "de" para falar dun lugar tampouco é moi difícil. Engádese -(e)ko. Polo tanto, se:

unibertsitate universidade substantivo feminino

entón

  • Bordaleko unibertsitatea: "na Universidade de Bordeos"


Declinación: preposición "con"[editar]

Cómpre engadir -(a)rekin se o complemento é singular e -ekin se é plural.

  • gizonarekin: "co home"
  • gizonekin: "cos homes"


Declinación: partitivo[editar]

Imos aprender a expresar a ausencia dalgo material, a dicir o "nada de" da negación "non hai nada de ..."

Para isto, cómpre engadir -(r)ik ó final da palabra

  • ogi: "pan"
  • ez da ogirik: "non hai pan"
  • ez da gizonik: "non hai homes"

Nota: isto só sirve para as oracións negativas [en francés tamén para as negativas].


Declinación: xenitivo-partitivo[editar]

Cómpre engadir -(a)ren, prestando atención que só se utiliza para cousas vivas [animadas] como unha persoa, un peixe, un paxaro, etc.

  • gizonaren etxea: "a casa que pertence ó home", é dicir "a casa do home".

Noutros casos (cousas inanimadas), engadirase -ko (v. Tradución da preposición "de" de pertenza (xenitivo inanimado))


Ir ó tema seguinte