Euskara/Tema 07

Galilibro	MANUAL DE LINGUA VASCA (Índice gramatical)	modificar
Introdución : Presentación xeral do vasco e dos capítulos. Tema 01: Pronuncia Tema 02: Artigos Tema 03: Demostrativos (singular e plural) Tema 04: Pronomes (persoais e interrogativos); facer preguntas Tema 05: Declinación: preposicións ("en", "de", "con"), partitivo e xenitivo-partitivo Tema 06: Declinación: destino, dirección e procedencia Tema 07: Verbos: auxiliares ("ser", "estar" e "haber/ter") e negación Tema 08: Verbos: clasificación e verbos básicos Tema 09: Conxugación verbal: tempos básicos (pasado, presente e futuro) Tema 10: Conxugación verbal: formas analíticas e sintéticas Tema 11: Conxugación verbal: nominalización (substantivación) e modo (finalidade) Tema 12: Cortesía e expresións comúns Tema 13: Vocabulario: os números e léxico básico Tema 14: Vocabulario: o tempo (as horas, os días, os meses, as datas) Tema 15: Vocabulario: o ser humano (as partes do corpo e a familia) Tema 16: Dous textos e despedida Suplemento á versión orixinal Vocabulario Versión para descargar

Verbo "ser"

naiz [ni]	son [eu]	verbo conxugado
zara [zu]	es [ti]	verbo conxugado
da [hura]	é [el/ela]	verbo conxugado
gara [gu]	somos [nós]	verbo conxugado
zarete [zuek]	sodes [vós]	verbo conxugado
dira [haiek]	son [eles/elas]	verbo conxugado

Para formar a oración negativa, colócase ez diante do verbo.

Cando se conxuga izan, debe engadirse o artigo ó substantivo. O verbo colócase ó final da oración cando é afirmativa, pero detrás do grupo nominal [o suxeito] na frase negativa:

• gizona naiz: "[eu] son un rapaz"
• ez naiz gizona: "[eu] non son un rapaz"

Verbo "estar"

Como en galego, en euskara hai dous verbos distintos para "ser" e "estar": izan e egon. Xa vimos izan anteriormente, así que imos ver egon e os casos nos que se empregan un ou outro. O sistema funciona practicamente como en galego:

• emprégase izan para un estado fundamental, normalmente permanente como no verbo "ser": fransesa naiz: "son francés"; haindia da: "é grande"
• emprégase egon como o verbo "estar", para unha posición espacial ou un estado temporal: "estou na casa"

egon ("estar")

nago zaude da gaude zaudete daute

O verbo "haber/ter"

Ukan é o segundo dos verbos auxiliares usados en vasco. Ten dúas conxugacións diferentes segundo o complemento directo sexa singular ou plural.

Nota: debido a que cando se usa ukan se trata dun verbo transitivo (que ten un complemento directo), este complemento aparece sempre. Así, a tradución de dut non será "teño" senón "téñoo", e a tradución de ditugu non será "temos" senón "témolo" (ou co feminino ou plurais).

Suxeitos do verbo ukan

Se o suxeito é un nome propio, engádese -(e)k ó final:

• Mirentxuk; Clintonek

Mirentxuk etxe bat du: "Mirentxu ten unha casa"

Se o suxeito é un nome común, entón engádese -(a)k no singular e -(e)k no plural.

• gizonak etxe bat du: "o home ten unha casa"
• gizonek hiru etxe dituzte: "os homes teñen tres casas"

Ir ó tema seguinte