Esquizofrenia/Tratamento/Incidencia e farmacoloxía

Incidencia

A incidencia da esquizofrenia atópase ao redor do 1% da poboación, variando segundo os estudos consultados entre un 0.6% e un 1.8%. Non hai grandes diferenzas entre países, latitudes. Tampouco hai diferenzas globais entre xéneros, inda que se sabe que a gravidade da enfermidade é menor nas persoas en que os síntomas aparecen máis tardiamente.

Farmacoloxía

No argot psiquiátrico, os antipsicóticos, tamén chamados tranquilizantes maiores, identifícanse baixo o termo de neurolépticos, do grego neuro (nervio) e lepto (atar). O seu descubrimento foi accidental. O doutor francés Henri Lobori realizaba estudos con substancias que puidesen antagonizar os síntomas do estado de choque cando descubriu a clorpromazina, un fármaco capaz de producir certa somnolencia e diminuír as reaccións ante estímulos ambientais sen ocasionar a perda da conciencia. En 1952 Jean Delary e Pierre Deniker, dous dos psiquiatras máis recoñecidos da época, comezaron ensaiar a clorpromazina administrándoa a algúns dos seus pacientes. Os resultados foron cualificados como extraordinarios. En 1958 Janssen descubriu as propiedades antipsicóticas do haloperidol e a partir de entón seguiron explorándose os usos antisicóticos doutras substancias similares. Os neurolépticos máis coñecidos son buitirofenonas como o haloperidol ou derivados fenotiacínicos como a clorpromazina , a perfenacina e a tioridacina. Entre os máis novos atópanse a clozapina (Leponex®, Clopsine®) a olanzapina (Zyprexa®) e a risperidona (Risperdal®).

Mecanismo de acción e formas de emprego

Os neurolépticos poden administrarse por vía oral, sublingual ou intramuscular. Ao chegar ao cerebro ocupan os receptores do neurotransmisor coñecido como dopamina, pero tamén teñen efectos sobre outros moitos receptores, como os receptores de serotonina, histamina e receptores adrenérxicos entre outros.

Usos terapéuticos

Os psiquiatras prescríbenos basicamente en cadros clínicos de esquizofrenia, paranoia, psicoses orgánicas e funcionais. O haloperidol e a clorpromazina adminístranse tamén para deter os estados alterados de conciencia producidos polas chamadas drogas alucinóxenas.

Dosificación

O tratamento con antisicóticos iníciase con doses moderadas que van aumentando ata chegar á dose máxima que se mantén durante varios meses e en ocasións anos. O emprego da clorpromacina (Largactil®, Clorpromacín®), por exemplo, pode comezar con doses diarias de 100 a 200 mg, e elevarse ata atinxir os 600 ou os 1000 mg. Para suxeitos sen tolerancia as doses letais exceden esta última cifra. A dosificación de haloperidol (Haldol®, Haloperil®) calcúlase en función da gravidade do episodio psicótico e descontinúase en canto os síntomas desaparecen. As doses medias fluctúan entre 10 e 20 mg; as altas entre 30 e 40 mg. Máis desta cantidade en suxeitos sen tolerancia pode ser letal.

En casos de psicose funcionais provocadas por alucinóxenos, estimulantes ou alcohol, a dosificación de ambas substancias calcúlase en función da gravidade do episodio psicótico e descontinúase en canto os síntomas desaparecen.

Efectos psicolóxicos e fisiolóxicos

Os especialistas consideran que a maior parte dos medicamentos antipsicóticos producen reaccións desagradables nos individuos normais, é dicir, non psicóticos. Entre os pacientes psiquiátricos, xeran un estado similar á indiferenza emocional sen causar trastornos perceptivos nin alteración nas funcións intelectuais. Experiméntanse liberación da ansiedade, desinterese, falta de concentración e aumento do apetito. O Dr. Simón Brailowsky descríbeo nos seguintes termos:

A síndrome neuroléptica aparece como un cadro de sedación, lentificación psicomotora e emocional, supresión de movementos espontáneos e de condutas complexas, redución da iniciativa e do interese no medio (dise que os estímulos exteriores "escorréganse" ou "rebotan" no paciente, sen que isto signifique que o suxeito non reaccione ante o seu medio: se dorme pódeselle espertar con relativa facilidade, contesta ás preguntas directas, mantén as súas funcións intelectuais, etc., ademais de que se preservan os reflexos espiñais. É dicir, non é que o suxeito se atope sedado e por esta causa se produzan os demais efectos... a axitación e a inquietude van desaparecendo; a mesma tendencia obsérvase no caso das alucinacións, delirios e desorganización do pensamento.

Os antipsicóticos, coma tódolos fármacos, teñen efectos colaterais que van dende visión borrosa, conxestión nasal, secura de boca, trastornos de peso, contraccións musculares involuntarias, retención urinaria, anemia, irregularidade menstrual, atrofia testicular, alerxias cutáneas e vertixes; ata destrución de células no sangue, obstruccións hepática con ictericia (que provoca unha pigmentación amarela característica), excitación paradoxal, fotofobia, arritmias cardíacas, aumento da temperatura corporal e parkinsonismo (tremor en extremidades, tronco, cabeza e lingua que ocasiona alteracións na coordinación motriz fina). A degradación no desexo erótico e a disquinesia tardía (movementos involuntarios de boca, tronco ou extremidades que poden aparecer logo de terminado o tratamento), chegan a ser irreversibles en tratamentos prolongados (máis de dous anos).

Potencial de dependencia

A tolerancia cara aos neurolépticos é considerable, aínda que o perigo de dependencia é relativamente baixo xa que os seus efectos psicolóxicos non resultan atractivos. A súa administración prolongada tampouco xera unha verdadeira dependencia a nivel físico, polo que unha suspensión brusca só pode provocar certos signos de malestar como dores musculares e insomnio, que desaparecen ao cabo dalgúns uns días.

Prognose

Científicos neocelandeses fundamentaron recentemente a unión entre a esquizofrenia e fumar cannabis. As enquisas demostraban que a porcentaxe máis alta de esquizofrénicos estaba ligada a fumadores de cannabis.

Así a todo. non hai ningún estudo serio que demostre esa relación e si hai estudos serios que demostran os efectos neuroprotectores do cannabis.

capítulo anterior:	Tratamento
capítulo seguinte:	Efectos secundarios