Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo

Curso de L. Galega

Gramática

Primeiras normas O alfabeto As vogais Recoñecer a abertura media As consoantes A gheada O seseo A acentuación O substantivo Masculino e feminino Singular e plural O Adxectivo A gradación Os determinantes O artigo O demostrativo O posesivo O numeral O indefinido O relativo O persoal O persoal tónico O persoal átono Pron. de solidariedade "Te" e "che" "Llo" e "llelo" Colocación O adverbio Nexos A preposición A conxunción Construcións comparativas A interxección O verbo Verbos regulares Paradigma Morfemas VV. regulares con alternancia Verbos Irregulares Paradigma Facer dicir e haber Pór, dar e saber Ser, estar e ir Valer, poder e querer Ver, vir e ter O participio O infinitivo conxugado As perífrases

Historia da lingua

Formación O substrato Romanización e latinización Concepto de lingua romance O latín vulgar Fontes Do clásico ó vulgar O latín da Hispania Listado de linguas románicas Exemplo O superestrato Substrato cultural O adstrato A Idade Media Os séculos escuros A ilustración O Rexurdimento Ata a Guerra Civil A ditadura franquista A democracia

Ir a: Exercicios sobre o artigo
Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 

Un artigo é unha palabra que determina a un substantivo e nos indica o seu xénero (masculino ou feminino) e o seu número (singular ou plural).

Amosamos os artigos nos seguintes cadros:

Os artigos definidos

	singular	plural
masculino	o	os
feminino	a	as

Os artigos indefinidos

	singular	plural
masculino	un	uns
feminino	unha	unhas

A segunda forma do artigo

Para determinados casos, que se enumeran a seguir, pódese empregar na escrita a chamada "segunda forma do artigo" (lo, la, los, las) despois de certas palabras:

• mais, e mais: Xosé e mailo seu curmán
• por: ando pola rúa; fun polo camiño
• tras: hai un val tralo outeiro
• todos, todas: tódolos homes son iguais; xogo con tódolos nenos
• ambos, ambas: ámbolos sobriños son dun tempo
• entrambos, entrambas: fixérono entrámbalas dúas

En certos casos é obrigatorio separar o artigo e a palabra precedente cun guión:

• u: u-la moza?; u-los rapaces?
• formas verbais rematadas en -r ou -s agás participios: onte fun come-lo raxo; ve-lo mar dende a túa casa?
• pronomes persoais átonos nos, vos e lles cando van enclíticos (unidos ao verbo en posición final): déronlle-lo material aos traballadores; déuno-lo permiso para nos marchar de alí; arranxéivo-lo computador hai dúas horas
• pronomes persoais tónicos nós e vós cando van seguidos dun numeral: xa imos nó-los dous; vó-las dúas sodes coma irmás

Hai que ter en conta que cando todos/todas e ambos/ambas van diante dun nome é obrigatorio o artigo: Venden pantalóns de todas as (tódalas) clases / ambas as (ámbalas) parellas foron premiadas

A segunda forma do artigo só é de uso obrigatorio na escrita despois da preposición por (vai polo carreiro) e do adverbio u (u-lo libro?). En calquera caso, hai que ter en conta que a pronunciación oral recomendada é sempre a da segunda forma do artigo.

Contraccións

Os artigos definidos contraen con a, de, en, con, por e ca:

	o	a	os	as
a	ao (ó)	á	aos (ós)	ás
de	do	da	dos	das
en	no	na	nos	nas
con	co	coa	cos	coas
por	polo	pola	polos	polas
ca	có	cá	cós	cás

Os artigos indefinidos contraen con de, en e con do seguinte xeito:

	un	unha	uns	unhas
de	dun	dunha	duns	dunhas
en	nun	nunha	nuns	nunhas
con	cun	cunha	cuns	cunhas

Vexamos algúns exemplos:

• Vou ao cine
• Estou coa miña nai
• Ela saíu da cociña
• Camiño pola rúa
• Xa estou na casa
• Eses coches son dunhas mulleres de Vigo
• Manolo marchou cuns amigos
• Vou saír nun intre
• Tes que collelo cun garfo

As contraccións do artigo con de e en mantéñense en todos os casos, mesmo con nomes de lugar que comezan por artigo. Así, escribiremos: Vivo na Coruña aínda que son do Barco. A solución "Vivo n'A Coruña aínda que son d'O Barco" é tamén posíbel.

No caso das contraccións de a con o (ao-ó) ou con os (aos-ós), sexa cal for a empregada na escrita, a única pronunciación correcta é [ɔ],[ɔs] (con o aberto).

Cómpre ter en conta

Cando todos/todas e ambos/ambas van diante dun nome é obrigatorio o artigo:

• Vou comer algo de todos os (tódolos) xeitos
• Podes mercar peixe en todas as (tódalas) partes
• Vimos a ambos os (ámbolos) avós

Cando todos/todas van diante dun numeral cardinal non é obrigatorio o artigo, pero pódese empregar:

• Todos (tódolos) tres traballaron para arranxar a dínamo

Con frecuencia os nomes propios en galego son precedidos por artigo sen que isto traia consigo un uso pexorativo (despectivo).

É común emprega-lo artigo con:

• Os nomes de pía: a Maruxa, o Xoel, o Xacobe,... A Carme marchou a misa coa Maruxa.
• Os apelidos: o Ferrón, o Tato,...
• Os hipocorísticos: o Pancho, a Lola,...
• Os alcumes: o Carrapito, o Milhomes,...
• Algúns topónimos, hidrónimos,...: A Estrada, O Limia, O Salnés,...

Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 
Ir a: Exercicios sobre o artigo