Curso de lingua galega/O adverbio

Curso de L. Galega

Gramática

Primeiras normas O alfabeto As vogais Recoñecer a abertura media As consoantes A gheada O seseo A acentuación O substantivo Masculino e feminino Singular e plural O Adxectivo A gradación Os determinantes O artigo O demostrativo O posesivo O numeral O indefinido O relativo O persoal O persoal tónico O persoal átono Pron. de solidariedade "Te" e "che" "Llo" e "llelo" Colocación O adverbio Nexos A preposición A conxunción Construcións comparativas A interxección O verbo Verbos regulares Paradigma Morfemas VV. regulares con alternancia Verbos Irregulares Paradigma Facer dicir e haber Pór, dar e saber Ser, estar e ir Valer, poder e querer Ver, vir e ter O participio O infinitivo conxugado As perífrases

Historia da lingua

Formación O substrato Romanización e latinización Concepto de lingua romance O latín vulgar Fontes Do clásico ó vulgar O latín da Hispania Listado de linguas románicas Exemplo O superestrato Substrato cultural O adstrato A Idade Media Os séculos escuros A ilustración O Rexurdimento Ata a Guerra Civil A ditadura franquista A democracia

Ir a: Exercicios sobre o adverbio
Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 

Un adverbio é unha palabra ou elemento gramatical invariábel que serve para expresar un matiz ou para complementar un verbo, un adxectivo ou outro adverbio:

• Gústame moito
• Era moi grande
• Arribaron onte

Os adverbios de tempo

Os adverbios de tempo sitúan no espacio un feito ou unha acción. Podemos dividilos segundo o que indiquen: anterioridade, simultaneidade, posterioridade ou totalidade.

Adverbios que indican anterioridade

• antes de onte/antonte: Xa mercamos froita antonte/antes de onte
• trasantonte: Trasantonte foi a última vez que vín a Tareixa
• onte: Onte foi o meu aniversario
• antes: ¡Apura home! Temos que chegar antes da noite
• cedo: Hoxe chegaches cedo, ¿Que pasou?
• outrora/noutrora: Ese castelo, noutrora importante refuxio dos labregos, é actualmente unha casa familiar.

Adverbios que indican simultaneidade

• hoxe: Hoxe teño cita no doutor
• aínda/inda: Quero mercar un coche, pero índa/aínda non teño cartos abondos
• agora/xa: Se queremos chegar a tempo temos que saír agora/xa
• daquela: Daquela non existía a televisión
• entón: Entón non había tantas árbores
• mentres/namentres/entrementres: Ti ponte a cociñar mentres/namentres/entrementres nós buscamos aos nenos
• arestora: Arestora as mozas deben haber chegado
• asemade/ao mesmo tempo: Estades a facer a mesma pregunta asemade/ao mesmo tempo

Adverbios que indican posterioridade

• mañá: Lembra que mañá é a festa de Maruxa
• pasadomañá: Pasadomañá van cumprirse tres anos dende que se foi
• despois/logo: Ímos visitar a María despois/logo da misa
• pronto/axiña: ¡Corre que axiña/pronto vai chover!
• tarde: Se non colles un taxi vas chegar tarde
• enseguida/deseguida/decontado: Espera que María vai vir en seguida/de seguida/de contado

Adverbios que indican totalidade

• sempre: Sempre estás a molestar á túa irmá
• nunca: Nunca cumpres o que me prometes
• xamais: Xamais vou volver á escola
• endexamais: Endexamais vou volver á escola
• a miúdo/decote/decotío/acotío: Rosa ven pola aldea a miúdo/decote/de cotío/a cotío
• ás veces, de cando en vez: Iago ten bo humor aínda que ás veces enfádase
• decontado, decontino, deseguida, deseguido, enseguida.

Os adverbios de dúbida

A dúbida preséntase con formas adverbiais mínimas como quizais/quizá/quizabes, e as locucións e expresións de dúbida seica, acaso, disque o mesmo, igual, polo visto, paréceme que, coñécese que, vese que, pode ser que. Tamén son frecuentes as locucións poida que(+subxuntivo), ao mellor, talvez, se cadra, etc.

Na seguinte táboa amosamos os adverbios de dúbida, cales son as formas verbais que rexen e algúns exemplos con eles.

adverbios	forma verbal que rexen	exemplos
disque	presente indicativo/pretérito perfecto	Disque vai vir hoxe
seica/polo visto	ir + infinitivo/pretérito perfecto	Seica vai marchar no tren Polo visto vai saír na televisión
parece que	pretérito perfecto	Parece que tamén choveu aquí
quizais/quizá/quizabes	presente de subxuntivo	Quizais aínda non o sabía
talvez, acaso	imperfecto de subxuntivo/presente de subxuntivo	Tal vez colla o avión Acaso saiba algo
se cadra ao mellor/igual/o mesmo	presente de indicativo	Se cadra vou en Santiago Ao mellor non saio esta noite
poida que/posiblemente/probablemente	presente de subxuntivo	Poida que chova esta noite

Os adverbios de lugar

Os adverbios de lugar indican a situación no espazo. Son adverbios mínimos, que constan dunha soa palabra, ou adverbios extensos ou locucións adverbiais, se están formados por adverbio + preposición ou preposición + adverbio. Engádense á lista alén e aquén.

Adverbios de lugar absolutos

Os adverbios de lugar absolutos sitúan no espacio referíndose ao lugar ocupado polo falante e están relacionados co demostrativo: aquí = neste lugar, "o que é máis próximo".

Proximidade (eu)	Proximidade (ti)	Distancia
este (lugar)	ese (lugar)	aquel (lugar)
aquí	aí	alí
acó	-	aló
acá	-	alá
		acolá

Vexamos algúns exemplos:

• A vaca está alí
• Maruxa vive por acolá
• Aquí non hai ningunha persoa
• Aí era a miña escola

Adverbios de lugar relativos

Os adverbios de lugar relativos sitúan no espacio con relación á posición dun obxecto dado.

• A posición interior ou exterior esprésase coa serie dentro/fóra: Estaba fóra
• O grao de proximidade ou de afastamento, con cerca, preto/lonxe: Ela vive lonxe
• A posición circundante: Derredor ou arredor, que indican que o obxecto rodea ao de referencia: ¡Ese neno anda todo o día arredor súa!
• Indican situación (superior/inferior) no plano vertical: arriba, enriba, derriba/abaixo, embaixo, debaixo, on moi concreta: O gato está arriba da mesa e o can está abaixo
  Arriba e abaixo pode ir acompañados do adverbio máis: A igrexa está máis arriba, e a lonxa máis abaixo.

Tamén poden indicar dirección ascendente ou descentente: A barca vai río arriba, Xosé corría monte abaixo
Enriba, embaixo indican unha situación superior ou inferior dende o punto de vista do falante: Eu agacheime enriba e a miña irmá embaixo

• A posición anterior/posterior exprésana os adverbios: adiante,

diante/atrás, detrás.
Adiante indica "en dirección á fronte": Aparcou máis adiante; atrás indica "en dirección oposta á fronte": Non quixo volver atrás
Moitos destes adverbios estpan vinculados coas preposicións e, seguidos da preposición de, forman locucións prepositivas que introducen referencia espacial: Dorme fóra da casa. Está enriba da mesa. Vive preto do mar.

Indefinidos

Hai tres adverbios indefinidos:

• algures significa "algún sitio": Ese papel debe estar por algures
• ningures significa "ningún sitio": Non vexo a túa camisa por ningures
• xalundes significa "calquera outro sitio": Non está aquí, busca xalundes

Interrogativos

• Os adverbios interrogativos son onde e u, en correspondencia co relativo ou cos interrogativos: A cidade onde vive, o país onde morreu.
• U só se utiliza na interrogativa directa, sen verbo e seguido da segunda forma do artigo ou do pronome: ¿U-las vacas?, ¿U-lo cabalo?

Presentativos

Velaquí, velaí utilízanse para presentar ou responder ao adverbio u: Velaí o vai, non o ves?'Velaquí están os nosos animais.

Ademais destes adverbios de lugar, dispomos de locucións adverbiais que expresan as mesmasnocións ou outras máis precisas:

• Por riba/por cima, por baixo: Bota un pano por riba da mesa
• De dentro, de fóra: Deixoulle unha man de fóra para que tocara o pandeiro, a chaqueta tiña un forro por de dentro
• A carón, ao carón, a rente, a rentes, ao rente, ao rentes, ao pé: Está soterraado a carón da igrexa. Cortou o céspede a rentes do chan. Vive na vila ao pé do monte.
• Ao redor: Os coches van ao redor do mercado
• De fronte: Tíñao de fronte a ela e non o vía
• Fronte por fronte: A catedral e o Concello están fronte por fronte
• A desmán: A praia quedaba a desmán
• A contramán: Irei mañá ao mercado porque agora está a contramán
• Á beira, ao lado: Está na casa á beira do mar, Ela pasou ao teu lado e non te decataches
• Ao par, de par: Esa moza sempre vai de paseo de par do pai

Os adverbios de modo

Os adverbios de modo son os seguintes:

• como: Está tola como unha cabra
• así: O caldo non se fai así
• ben: Os mobles están ben feitos
• mal: Comín moito e fíxome mal
• mellor: Esta é a mellor película
• peor: Peor non poderíamos estar
• asemade (=ao mesmo tempo): Rir e chorar asemade
• gratis: Na festa había polbo gratis
• paseniño/engorde (=con lentitude): A campá da Berenguela soaba moi engordiño

As locucións adverbiais

As locucións ás présas, ás carreiras, a escape indican rapidez; e amodo e devagar indican, dun feito, que se fai lentamente e con tino, con coidado.

• Xa vai velliño e anda moi amodo
• Saíu a escape do choio, coma unha chispa
• Colle os ovos amodo, que vas escachalos
• Andas ás présas e atrapállaste todo
• ¿Para que te ergues tan tarde se logo tes que andar ás carreiras?
• Se fas as cousas devagariño, sairanche mellor

As locucións ás toas, ás cegas, ao tuntún, a rumbo, ao chou significan "de calquera maneira, sen pensalo, tal como saia, sen orde".

De (a) feito significa "de principio a fin, dende o primeiro ao derradeiro, sen saltear, na orde en que vai" . A eito significa "en grande cantidade e de calquera maneira, sen escoller". A treu, a esgallo significa "sen reparar nas dificultades". A modo, ao xeito significa "con coidado", "con moderación", "con precaución", "lentamente".Ao xeito significa tamén "como é debido". De súpeto, de socato, de sotaque, de repente, de golpe indican brusquidade. Ao cabo, á fin, a mantenta, a propósito, de propósito indican "con intención". De balde, en balde indican "gratis", "sen proveito".

Ver tamén

• Galilibro sobre o Adverbio

Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 
Ir a: Exercicios sobre o adverbio