Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido

Curso de L. Galega

Gramática

Primeiras normas O alfabeto As vogais Recoñecer a abertura media As consoantes A gheada O seseo A acentuación O substantivo Masculino e feminino Singular e plural O Adxectivo A gradación Os determinantes O artigo O demostrativo O posesivo O numeral O indefinido O relativo O persoal O persoal tónico O persoal átono Pron. de solidariedade "Te" e "che" "Llo" e "llelo" Colocación O adverbio Nexos A preposición A conxunción Construcións comparativas A interxección O verbo Verbos regulares Paradigma Morfemas VV. regulares con alternancia Verbos Irregulares Paradigma Facer dicir e haber Pór, dar e saber Ser, estar e ir Valer, poder e querer Ver, vir e ter O participio O infinitivo conxugado As perífrases

Historia da lingua

Formación O substrato Romanización e latinización Concepto de lingua romance O latín vulgar Fontes Do clásico ó vulgar O latín da Hispania Listado de linguas románicas Exemplo O superestrato Substrato cultural O adstrato A Idade Media Os séculos escuros A ilustración O Rexurdimento Ata a Guerra Civil A ditadura franquista A democracia

Ir a: Exercicios sobre o indefinido
Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 

Cuantitativos

Baixo esta denominación agrúpanse determinantes caracterizados por daren unha idea de imprecisión, de indeterminación, referida ás nocións de número ou cantidade ou á identidade de algo ou alguén. Tamén chamados cuantitativos e cuantificadores imprecisos, acompañan un nome e, como se deduce desta última denminación, indican unha cantidade, pero de xeito impreciso e global.

Poden ter forma variable (con terminacións de xénero e número) ou invariable:

variables
moito, moitos, moita, moitas muchas
pouco, poucos, pouca, poucas
varios, varias
bastante, bastantes
abondo, abondos, abonda, abondas
ningún, ningúns, ningunha, ningunhas
tal, tales
tanto, tantos, tanta, tantas
todo, todos, toda, todas

invariables
algo, nada, dabondo, alguén, ninguén, cadaquén, calquera, mesmo, ren, res

Expresións de carácter indefinido: Un monte, un montón, un feixe, unha chea, unha manchea, unha morea, unha pila, un mundo, un anaco, unha miga, un chisco.

Indefinidos

Os adxectivos indefinidos determinan ao substantivo de xeito impreciso. Existen adxectivos indefinidos que designan a unidade, unha parte imprecisa dunha cantidade ou unha totalidade.

Os indefinidos

Indefinido	Exemplo
un/uns	uns papeis
unha/unhas	unha pomba
algún/algúns	algún tipo de viño
algunha/algunhas	algunha vez
outro/outros	ímos ir outro día
outra/outras	na outra beira

Contraccións

Estas formas contraen con de, en, con, este, ese e aquel:

	un	unha	uns	unhas
de	dun	dunha	duns	dunhas
en	nun	nunha	nuns	nunhas
con	cun	cunha	cuns	cunhas

	algún	algunha	algúns	algunhas
de	dalgún	dalgunha	dalgúns	dalgunhas
en	nalgún	nalgunha	nalgúns	nalgunhas

	outro	outra	outros	outras
de	doutro	doutra	doutros	doutras
en	noutro	noutra	noutros	noutras
este	estoutro	estoutra	estoutros	estoutras
ese	esoutro	esoutra	esoutros	esoutras
aquel	aqueloutro	aqueloutra	aqueloutros	aqueloutras

Fixádevos que de e en non contraen con algo ou alguén. Así, escribiremos: De algo me vale estudar / De alguén me terei que fiar (e non *dalgo ou *dalguén)

Só hai un caso en que con e un non contraen: cando un é un pronome indefinido: traballa con un calquera; pero: traballa cun home calquera.

Cómpre saber ademais que ...

1. Abondo: Hai cartos dabondo para financiar este proxecto / Hai cartos abondos para financiar este proxecto
2. Algún/s - algunha/s:
   1. En galego, esta forma non pode aparecer tras negación. Nese caso empregaremos NINGÚN: *Escribinlle sen resultado algún > Escribinlle sen resultado ningún.
   2. Como adxectivo só pode ir diante do substantivo. Debido a isto a frase anterior é dobremente incorrecta.
   3. Contrae coas preposicións "de" e "en". É de interese para non cometer erros ter presente que alguén e algo non contraen con ditas preposicións.
3. Ningún/s - ningunha/s: Como forma adxectiva pode colocarse antes ou despois do substantivo sempre que vaia despois do verbo. No caso de que vaia antes do verbo ten que ir antes tamén do substantivo: *técnico ningún o optima.
4. Todos:
   1. Pode facer construccións do tipo todos + artigo + numeral cardinal (+substantivo) ou, sempre que o numeral cardinal sexa superior a dous, todos + numeral cardinal (+substantivo): alá van todos tres / daquela foi cando saíron á solaina todas catro irmás.
   2. Ademais se todo vai seguido do pronome persoal ou de topónimos non ten por que concordar coa palabra á que se refire: á estrada facía falla botarlle alcatrán por todo ela.
5. Calquera carece de flexión de xénero e número. Son polo tanto incorrectas as voces: *calquer, *calesquera, *calisquer... Tamén é incorrecta *calqueira, voz de recente creación que ten como base o actual presente de subxuntivo do verbo querer ('queira', na antigüidade era 'quera').
6. Máis:
   1. A palabra máis pode ser:
      1. Adverbio de cantidade: Son máis lista cá vós
      2. Indefinido: Os máis deles levaban gravata.
      3. Parte dunha locución adverbial: Iso é de máis.
      4. Adxectivo: ¿Quen é máis home aquí?
   2. A palabra mais pode ser:
      1. Conxunción copulativa: Ides ti a mais (e mais) el.
      2. Conxunción adversativa: Pero.
7. Outro/-a/-os/-as contrae coas preposicións "de" e "en" e cos demostrativos este/-a/-es/-as, ese/-a/-es/-as e aquel/-a/-es/-as.
8. Ren e res poden aparecer unicamente se se dan as seguintes condicións: a) que sexan obxecto directo, b) que estean nun contexto negativo, c) que estean situados tralo verbo, d) que se empreguen co mesmo significado ca nada: Non dixo res.
9. Cadaquén ten o valor de 'cada persoa, cada un', empregado para toda persoa sen distinción, todo o mundo: Cada quen ten que amaña-los seus asuntos.
10. Quenquera só se refire a persoas co senso de 'calquera persoa'. O seu emprego é máis ben literario e de lingua culta, e case non se utiliza máis ca asociado ó relativo que: Dixo que quenquera que viñese.
11. Son construcións típicas galegas as que realiza tal, tales: a) Pois eu estiven alí e non vin tal. b) Pois eu sigo dicindo que si hai tal. c) Non ía tal, non tal. d) Si tal, que ben me soubo.
12. Como variante de ámbolos dous emprégase a miúdo ambos e dous: Agora viven ambos e dous na Coruña.
13. Mesmo: Eu mesmo llo preguntei (identidade); É o mesmo facelo ca non facelo (igual); Pasou mesmo por aquí ("xusto"); Viñeron todos, mesmo o teu irmán ("incluso").

Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 
Ir a: Exercicios sobre o indefinido