Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido

En Galilibros, o Wikibooks en galego.

Curso de L. Galega

Gramática

Historia da lingua

Ir a: Exercicios sobre o indefinido
Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 

Cuantitativos[editar]

Baixo esta denominación agrúpanse determinantes caracterizados por daren unha idea de imprecisión, de indeterminación, referida ás nocións de número ou cantidade ou á identidade de algo ou alguén. Tamén chamados cuantitativos e cuantificadores imprecisos, acompañan un nome e, como se deduce desta última denminación, indican unha cantidade, pero de xeito impreciso e global.

Poden ter forma variable (con terminacións de xénero e número) ou invariable:

variables
moito, moitos, moita, moitas muchas
pouco, poucos, pouca, poucas
varios, varias
bastante, bastantes
abondo, abondos, abonda, abondas
ningún, ningúns, ningunha, ningunhas
tal, tales
tanto, tantos, tanta, tantas
todo, todos, toda, todas



invariables
algo, nada, dabondo, alguén, ninguén, cadaquén, calquera, mesmo, ren, res



Expresións de carácter indefinido: Un monte, un montón, un feixe, unha chea, unha manchea, unha morea, unha pila, un mundo, un anaco, unha miga, un chisco.

Indefinidos[editar]

Os adxectivos indefinidos determinan ao substantivo de xeito impreciso. Existen adxectivos indefinidos que designan a unidade, unha parte imprecisa dunha cantidade ou unha totalidade.

Os indefinidos
Indefinido Exemplo
un/uns uns papeis
unha/unhas unha pomba
algún/algúns algún tipo de viño
algunha/algunhas algunha vez
outro/outros ímos ir outro día
outra/outras na outra beira



Contraccións[editar]

Estas formas contraen con de, en, con, este, ese e aquel:

  un unha uns unhas
de dun dunha duns dunhas
en nun nunha nuns nunhas
con cun cunha cuns cunhas



  algún algunha algúns algunhas
de dalgún dalgunha dalgúns dalgunhas
en nalgún nalgunha nalgúns nalgunhas





  outro outra outros outras
de doutro doutra doutros doutras
en noutro noutra noutros noutras
este estoutro estoutra estoutros estoutras
ese esoutro esoutra esoutros esoutras
aquel aqueloutro aqueloutra aqueloutros aqueloutras



Fixádevos que de e en non contraen con algo ou alguén. Así, escribiremos: De algo me vale estudar / De alguén me terei que fiar (e non *dalgo ou *dalguén)

Só hai un caso en que con e un non contraen: cando un é un pronome indefinido: traballa con un calquera; pero: traballa cun home calquera.

Cómpre saber ademais que ...[editar]

  1. Abondo: Hai cartos dabondo para financiar este proxecto / Hai cartos abondos para financiar este proxecto
  2. Algún/s - algunha/s:
    1. En galego, esta forma non pode aparecer tras negación. Nese caso empregaremos NINGÚN: *Escribinlle sen resultado algún > Escribinlle sen resultado ningún.
    2. Como adxectivo só pode ir diante do substantivo. Debido a isto a frase anterior é dobremente incorrecta.
    3. Contrae coas preposicións "de" e "en". É de interese para non cometer erros ter presente que alguén e algo non contraen con ditas preposicións.
  3. Ningún/s - ningunha/s: Como forma adxectiva pode colocarse antes ou despois do substantivo sempre que vaia despois do verbo. No caso de que vaia antes do verbo ten que ir antes tamén do substantivo: *técnico ningún o optima.
  4. Todos:
    1. Pode facer construccións do tipo todos + artigo + numeral cardinal (+substantivo) ou, sempre que o numeral cardinal sexa superior a dous, todos + numeral cardinal (+substantivo): alá van todos tres / daquela foi cando saíron á solaina todas catro irmás.
    2. Ademais se todo vai seguido do pronome persoal ou de topónimos non ten por que concordar coa palabra á que se refire: á estrada facía falla botarlle alcatrán por todo ela.
  5. Calquera carece de flexión de xénero e número. Son polo tanto incorrectas as voces: *calquer, *calesquera, *calisquer... Tamén é incorrecta *calqueira, voz de recente creación que ten como base o actual presente de subxuntivo do verbo querer ('queira', na antigüidade era 'quera').
  6. Máis:
    1. A palabra máis pode ser:
      1. Adverbio de cantidade: Son máis lista cá vós
      2. Indefinido: Os máis deles levaban gravata.
      3. Parte dunha locución adverbial: Iso é de máis.
      4. Adxectivo: ¿Quen é máis home aquí?
    2. A palabra mais pode ser:
      1. Conxunción copulativa: Ides ti a mais (e mais) el.
      2. Conxunción adversativa: Pero.
  7. Outro/-a/-os/-as contrae coas preposicións "de" e "en" e cos demostrativos este/-a/-es/-as, ese/-a/-es/-as e aquel/-a/-es/-as.
  8. Ren e res poden aparecer unicamente se se dan as seguintes condicións: a) que sexan obxecto directo, b) que estean nun contexto negativo, c) que estean situados tralo verbo, d) que se empreguen co mesmo significado ca nada: Non dixo res.
  9. Cadaquén ten o valor de 'cada persoa, cada un', empregado para toda persoa sen distinción, todo o mundo: Cada quen ten que amaña-los seus asuntos.
  10. Quenquera só se refire a persoas co senso de 'calquera persoa'. O seu emprego é máis ben literario e de lingua culta, e case non se utiliza máis ca asociado ó relativo que: Dixo que quenquera que viñese.
  11. Son construcións típicas galegas as que realiza tal, tales: a) Pois eu estiven alí e non vin tal. b) Pois eu sigo dicindo que si hai tal. c) Non ía tal, non tal. d) Si tal, que ben me soubo.
  12. Como variante de ámbolos dous emprégase a miúdo ambos e dous: Agora viven ambos e dous na Coruña.
  13. Mesmo: Eu mesmo llo preguntei (identidade); É o mesmo facelo ca non facelo (igual); Pasou mesmo por aquí ("xusto"); Viñeron todos, mesmo o teu irmán ("incluso").


Ir a:   Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico 

  A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega) 
Ir a: Exercicios sobre o indefinido